KUTADGU BİLİG ÖZELLİKLERİ

Kutadgu Bilig, İslami dönem Türk Edebiyatının ilk eseri sayılmaktadır. Kutadgu Bilig kitabı, 11. yüzyılın başlarında doğmuş olan Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır. Bu kitap, Balasagun'da yazılmaya başlanıp, 1069 yılında tamamlanarak Karahanlı hakanlarından Tabgaç Buğra Han'a sunulmuştur.

Kutadgu Bilig kitabı içinde temel olarak kamil insan kavramı yatmaktadır. Kutadgu Bilig özellikleri olarak; insanı geliştiren ve güçlendiren faziletler dikkat çekicidir. Kutadgu Bilig sözleri içerisinde bilgi edinmek, okumak, güzel yazmak, çeşitli bilimlere merak duymak, kadınlar, devlet yönetimi, kut, adalet, liyakat gibi konular yer almaktadır. Bu nedenden ötürü Kutadgu Bilig,hem devlet yönetimi ile alakalı olduğu için bir siyasetname hem de insanlara doğru yolu gösterdiği için bir psikolojik - ahlak kitabı olarak değerlendirilebilmektedir. Yusuf Has Hacip de ''Yine bil ki, bu kitap herkese yarar; fakat memleket ve şehirleri idare için, hükümdarlara çok daha faydalı olur'' (KB,34) diyerek bu noktaya dikkat çekmektedir.

Ayrıca yazar; her okuyanın bu kitabı anlayamayacağı belirtir. Kutadgu Bilig kitabını tam manasıyla anlayabilmek için çaba göstermek gerekir (KB,16). Kutadgu Bilig sözleri, insanlara yardımcı olur ve onlara yol gösterir; her iki dünyadaki işlerini düzenler (KB, 17). Bu noktada Yusuf Has Hacip ilgi çekici bir noktaya değinmektedir: Bu kitabı herkese vermemek gerekir, dostun bile olsa bu kitabı vermek için bir düşünmek gerekir (KB, 21) diyerek kitabın içinde saklı olan hazinenin kötü niyetli kişilerce kullanılmasından duyduğu çekinceyi dile getirmiştir.

Kutadgu Bilig kitabı 4 temel üzerine kuruludur; adalet, devlet, akıl ve kanaat (KB, 64-66). Bunların her birine ayrı adlar vererek eserinde konuşturur ve böylece hem devlet yönetimi hem de eserin tümüne serpilmiş insan hayatı hakkındaki öğütlerini bizlerle paylaşır.

Kabaca Kutadgu Bilig Özelliklerini toplarsak;

- Hakaniye lehçesiyle yazılmış didaktik bir eser

- Mutluluk veren bilgi - Devlet yönetimi - Kut'a ulaşma Yolları gibi manaları vardır.

- Edebiyatımızda aruz ölçüsünün kullanıldığı ilk eser

- Alegorik bir münazara

Görüldüğü üzere Kutagu Bilig özellikleri araştırılmaya değerdir. Hem yönetim için hem de kişisel gelişim için bu kitap birebirdir. Salt edebiyat kitabı olarak değerlendirilmesi, ne yazık ki bu zaman kadar yönetim, ahlak ve psikoloji konularında bu kitaptan faydalanmayı kısıtlamış; fakat günümüzde büyük bir hızla bu ve benzeri alanlarda Kutadgu Bilig'den yararlanılmakta ve hazine gün yüzüne çıkarılmaktadır.

Örnek vermek gerekirse Kutadgu Bilig'de Çocuk Eğitimi: http://turkishstudies.net/Makaleler/1852404480_53_emiro%C4%9Fluselim_t.pdf